Strona główna    Kontakt z Redakcją NFA    Logowanie  
Szukaj:

Menu główne
Aktualności:
Gorący temat
NFA w mediach
NFA w opiniach
Jak wspierać NFA
Informacje

Linki

Rekomenduj nas
Redakcja
Artykuły
Nowości
Europejska Karta     Naukowca
Patologie środowiska     akademickiego
Oszustwa naukowców
Mobbing w środowisku     akademickim
Etyka w nauce i edukacji
Debata nad Ustawą o     Szkolnictwie Wyższym
Perspektywy nauki i     szkolnictwa wyższego
Czarna Księga     Komunizmu w Nauce i     Edukacji

Wszystkie kategorie
Inne
Reforma Kudryckiej
Postulaty NFA
Reformy systemu nauki
WHISTLEBLOWING
NFA jako WATCHDOG
NFA jako Think tank
Granty European Research Council
Programy,projekty
Kij w mrowisko
Kariera naukowa
Finanse a nauka
Sprawy studentów
Jakość kształcenia
Społeczeństwo wiedzy
Tytułologia stosowana
Cytaty, humor
Listy
Varia
Czytelnia
Lustracja w nauce i edukacji
Bibliografia NFA - chronologicznie
Subskrypcja
Informacje o nowościach na twój e-mail!
Wpisz swój e-mail i naciśnij ENTER.

Najczęściej czytane
Stanowisko NIEZAL...
Tajne teczki UJ, ...
Mobbing uczelniany
Amerykańska konku...
O nauce instytucj...
Powracająca fala ...
Inna prawda o ucz...
Urodzaj na Akadem...
Darmowy program a...
Jasełka akademick...
Menu użytkownika
Nie masz jeszcze konta? Możesz sobie założyć!
Strefa NFA
Statystyki

użytkowników: 0
gości na stronie: 10


Polecamy

NFA na Facebook'u

Ranking Światowych Uczelni 2009







Artykuły > Reforma Kudryckiej > Strategia rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego na lata 2010–2020
 

Ministerstwo Nauki

i Szkolnictwa Wyższego


Strategia rozwoju nauki i

szkolnictwa wyższego

na lata 2010–2020




Informacja dla Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży

Sejmu RP



1. Miejsce strategii nauki i szkolnictwa wyższego w systemie dokumentów strategicznych


W dniu 24 listopada 2009 roku Rada Ministrów przyjęła dokument „Plan uporządkowania strategii rozwoju”, którego celem jest porządkowanie priorytetowych dokumentów w postaci opracowanych dotychczas strategii i programów rozwoju. Powyższy dokument zawiera koncepcję zoptymalizowania liczby obowiązujących dokumentów polegającą m.in. na ograniczeniu ich ilości oraz systemowym uporządkowaniu. Celem optymalizacji jest zwiększenie przejrzystości procesu planowania, bardziej efektywnego wydatkowania środków z budżetu państwa oraz w konsekwencji skuteczniejszej realizacji celów rozwojowych kraju w perspektywie średnio i długoterminowej.

W dokumencie zaproponowano ograniczenie liczby strategii rozwoju i polityk - z obecnie obowiązujących 42 dokumentów tego typu - do 9 nowych strategii rozwoju, realizujących średnio i długookresową strategię rozwoju kraju, do których zaliczają się:


  1. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki.

  2. Strategia rozwoju zasobów ludzkich.

  3. Strategia rozwoju transportu.

  4. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko.

  5. Sprawne państwo.

  6. Strategia rozwoju kapitału społecznego.

  7. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010-2020. Regiony, miasta, obszary wiejskie.

  8. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.

  9. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa.

W ramach 9 nowych strategii rozwoju znajdują się części operacyjne, które uzyskają status programów rozwoju i będą instrumentami realizacji ww. strategii. Dotyczy to m.in. Strategii Rozwoju Nauki i Strategii Rozwoju Szkolnictwa Wyższego, które w wyniku implementacji zmian staną się programami rozwoju. Strategia Rozwoju Nauki została podporządkowana „Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki” (koordynator: Minister Gospodarki)1, zaś Strategia Rozwoju Szkolnictwa Wyższego została podporządkowana „Strategii rozwoju zasobów ludzkich” (koordynator: Minister – członek Rady Ministrów, Przewodniczący Stałego Komitetu Rady Ministrów). Zagadnienia dotyczące SN i SSW zostały także włączone do „Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego” (koordynator: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego).

Obecnie prowadzone są prace nad ww. strategiami, w których biorą udział przedstawiciele Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zgodnie z przyjętym harmonogramem, założenia do tych strategii powinny być opracowane w I połowie 2010 roku, zaś strategie powinny został przyjęte przez Radę Ministrów w I połowie 2011 roku.

2. Strategia nauki


Prace nad projektem strategii rozwoju nauki rozpoczęto w 2008 r., w wyniku których powstał dokument pn. „Strategia rozwoju nauki do 2015 roku”. Dokument ten był przedmiotem konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych oraz został przekazany pod obrady Komitetu Rady Ministrów w 2009 roku. Prace nad dokumentem zostały wstrzymane z uwagi proces uporządkowywania rządowych dokumentów strategicznych. Dalsze prace nad dokumentem prowadzone będą zgodnie założeniami wskazanymi we wspomnianym wyżej „Planie uporządkowania strategii rozwoju”. Poniżej przedstawione zostały propozycje celu strategicznego i działań strategicznych, jakie zawarto w projekcie dokumentu „Strategia rozwoju nauki do 2015 roku”. Pozostały one aktualne i zostały włączone do obecnie prowadzonych prac nad dokumentem „Strategia innowacyjności
i efektywności gospodarki”
.

Obecny system nauki w Polsce, który ukształtował się na początku lat 90. minionego wieku, charakteryzuje się znacznym rozdrobnieniem (organizacyjnym i tematycznym), podziałami sektorowymi (jednostki badawczo-rozwojowe, placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk i szkoły wyższe) oraz przewagą badań poznawczych nad badaniami przemysłowymi. Wyzwania związane z globalizacją, członkostwem Polski w Unii Europejskiej, w tym wykorzystaniem funduszy strukturalnych, oraz zmianą hierarchii celów w ramach poszczególnych funkcji nauki spowodowały konieczność przeprowadzenia szeregu zmian w tym systemie. Chcąc stworzyć optymalne warunki dla rozwoju w Polsce społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy celem strategicznym rozwoju nauki do roku 2015 jest wykorzystanie nauki dla podniesienia poziomu cywilizacyjnego Polski,
w szczególności przez pełniejsze wykorzystanie jej w edukacji, gospodarce i kulturze.

Tak określony cel wpisuje się w realizację „Strategii Rozwoju Kraju do roku 2015”, jest spójny z celami realizowanej w oparciu o dokument strategiczny „Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki w latach 2007 - 2013” polityki innowacyjnej, a także odpowiada na wyzwania, jakie stawia przed Polską realizacja strategii „Europa 2020”.2

Skuteczna realizacja celu strategicznego możliwa będzie dzięki działaniom podjętym dla realizacji trzech celów cząstkowych, którymi są:

  • podniesienie poziomu i efektywności nauki w Polsce;

  • stymulowanie wzrostu innowacyjności polskiej gospodarki, zwłaszcza poprzez wzrost poziomu i zakresu komercjalizacji wyników działalności badawczo-rozwojowej;

  • wzrost międzynarodowej konkurencyjności nauki polskiej zmierzający do zwiększenia jej wkładu w naukę światową i ściślejszego zespolenia z Europejską Przestrzenią Badawczą.

Wzajemnie powiązane cele cząstkowe implikują podjęcie działań, które pozwolą wykorzystać silne strony polskiego systemu badań i rozwoju dla maksymalnego wykorzystania pojawiających się szans oraz redukcji słabości i przeciwdziałania zagrożeniom.

Niezwykle istotny jest uniwersalny charakter celu strategicznego i celów cząstkowych związanych ze strategią nauki. Cele te będą realizowane przez administrację publiczną, ale także mogą być realizowane przez wszystkie podmioty prowadzące działalność badawczą w Polsce, zarówno publiczne, jak i prywatne, we wszystkich rodzajach i dziedzinach badań, od podstawowych do stosowanych oraz od nauk humanistycznych do przyrodniczych
i inżynierskich.

Działania zmierzające do realizacji celów strategicznych zgrupowane zostały w sześć obszarów interwencji. Poniższy schemat ilustruje idee wzajemnych relacji między wszystkimi obszarami interwencji.

 

współpraca międzynarodowa

rozwój kadr

rozwój infrastruktury

organizacja badań

priorytetyzacja

finansowanie

Szczególnie ważnym zadaniem polskiej nauki jest udział w zmniejszaniu luki cywilizacyjnej pomiędzy Polską a krajami gospodarczo wysoko rozwiniętymi oraz
w poprawie jakości życia polskiego społeczeństwa, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

Fundamentem dla realizacji tych działań będą w równym stopniu: wzrost finansowania działalności badawczej w Polsce oraz ustalenie nowych, lepiej dostosowanych do dzisiejszych warunków, zasad wykorzystania tych środków finansowych.

Nowym warunkom finansowania odpowiadać będą nowe zasady organizacji badań oraz wskazanie priorytetowych dziedzin działalności naukowej. Powinno to doprowadzić do podniesienia poziomu i efektywności nauki w Polsce, rozumianej jako dostarczanie wyników i produktów badań naukowych o wybitnej jakości poznawczej i wysokiej użyteczności społeczno-gospodarczo-technologicznej. W nowo określonych warunkach ramowych prowadzenia działalności naukowej w Polsce możliwe będzie właściwe ukierunkowanie rozwoju kadr, w tym dokonanie zmian w zakresie kariery naukowej oraz zniesienie barier pomiędzy sektorami gospodarki i nauki oraz budowa silnej krajowej infrastruktury badawczej (w oparciu o mapę drogową polskiej infrastruktury badawczej).

Pozwoli to na podjęcie realnych działań wspierających współpracę międzynarodową polskich środowisk naukowych i efektywne wykorzystanie europejskich środków finansowych przeznaczonych na rozwój badań naukowych. Łącznym skutkiem działań we wszystkich wskazanych obszarach powinien być wzrost efektywności nauki w Polsce, zwiększenie oddziaływania na innowacyjność gospodarki oraz wzrost znaczenia i konkurencyjności polskiej nauki na arenie międzynarodowej.

Program rozwoju nauki”, opracowany zgodnie z dokumentem „Plan uporządkowania strategii rozwoju”, będzie wskazywał główne cele oraz kierunki rozwoju,
a także instrumenty ich realizacji, które będą odpowiadać zmianom zachodzącym w otoczeniu prawnym, ekonomicznym, społecznym i organizacyjnym nauki. Opierał będzie się na założeniu, że działalność badawczo-rozwojowa ma podstawowe znaczenie dla rozwoju cywilizacyjnego Polski oraz wzrostu innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki.

Warunkiem koniecznym dla prawidłowego określenia celów strategicznych rozwoju nauki w Polsce jest wszechstronna diagnoza polskiego sektora nauki, w szczególności w zakresie podaży wiedzy naukowej, dyfuzji i powiązań między nauką a gospodarką, zdolności absorpcji i popytu na wiedzę naukową, a także efektywności zarządzania badaniami naukowymi. Analiza taka została dokonana w projekcie dokumentu „Strategia rozwoju nauki do 2015 roku”.

Poddane zostały jej czynniki zewnętrzne oddziałujące na Polską gospodarkę i naukę oraz określone zostały globalne tendencje rozwojowe w odniesieniu do trendów cywilizacyjnych, kierunków działalności badawczej i polityki naukowej. Pod uwagę zostały także wzięte scenariusze rozwojowe określone w „Narodowym Programie Foresight Polska 2020”. Rezultatem dokonanej diagnozy jest analiza silnych i słabych stron oraz szans  i zagrożeń działalności naukowej w Polsce (analiza SWOT). Analiza taka pozwoliła na określenie działań, które pozwolą wykorzystać silne strony polskiego systemu badań  i rozwoju dla maksymalnego wykorzystania pojawiających się szans oraz redukcji słabości i przeciwdziałania zagrożeniom.

Program rozwoju nauki” określał będzie cele i działania oddziałujące nie tylko na realizację polityki naukowej, ale także polityki innowacyjnej państwa. W określaniu i realizacji polityki innowacyjnej kluczowym partnerem dla Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego jest Minister Gospodarki, który pełni w tym zakresie rolę organu wiodącego. Na szczególne wyeksponowanie zasługuje przygotowany przez Ministra Gospodarki dokument pn. „Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na lata 2007-2013”, formułujący cele polityki państwa w obszarze wzrostu innowacyjności przedsiębiorstw dla utrzymania gospodarki na ścieżce szybkiego rozwoju i dla tworzenia nowych, lepszych miejsc pracy.

Cele i działania proponowane w „Programie rozwoju nauki” będą zgodne i będą uzupełniać w niezbędnym zakresie cele przedstawione w dokumencie „Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na lata 2007-2013”.

Niezależnie od prac nad powyższymi dokumentami strategicznymi prowadzone są działania zmierzające do reformy systemu nauki w Polsce. Zmierzają one m.in. do wzmocnienia jakościowego systemu finansowania nauki, ściślejszego powiązania nauki i przemysłu czy wsparcia początkujących i uzdolnionych naukowców.

Szczegółowe założenia w tym zakresie zostały określone w przyjętym przez Sejm RP w dniu 18 marca 2010 roku pakiecie ustaw reformujących system nauki w Polsce, w tym ustawie o zasadach finansowania nauki, ustawie o Narodowym Centrum Nauki, ustawie o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, ustawie o instytutach badawczy i ustawie o Polskiej Akademii Nauk, a także ustawie zawierającej przepisy wprowadzające ustawy reformujące system nauki. Przewiduje się, że ww. ustawy wejdą w życie z dniem 1 października 2010 roku

Określając cele i działania rozwoju nauki w Polsce konieczne jest odniesienie się do kontekstu europejskiego. Wejście naszego kraju do struktur europejskich pociąga za sobą konieczność współuczestnictwa w realizacji kierunków polityki europejskiej, w szczególności wyrażonych w strategii „Europa 2020”.

W dokumencie tym zaproponowano trzy podstawowe, wzajemnie wzmacniające się priorytety:

smart growth (rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach), sustainable growth (promowanie gospodarki zrównoważonej – efektywniej wykorzystującej zasoby, bardziej zielonej, a zarazem konkurencyjnej) oraz inclusive growth (wzmacnianie gospodarki charakteryzującej się wysokim zatrudnieniem oraz spójnością ekonomiczną, społeczną i terytorialną).

Przewidziano w nim realizację siedmiu inicjatyw przewodnich, w których zaproponowano szereg działań na poziomie wspólnotowym i krajowym, które mają przyczyniać się do realizacji wskazanych wyżej priorytetów.

Zagadnienia dotyczące nauki i innowacji są przedmiotem inicjatywy „Unia innowacji”, chociaż odniesienia do nich są także w pozostałych inicjatywach przewodnich. W strategii „Europa 2020” wskazano także system wskaźników jej realizacji. Stając się członkiem Unii Europejskiej, Polska przyjęła zobowiązania określone w Strategii Lizbońskiej i podtrzymane w strategii „Europa 2020”, które zakładają m.in. osiągnięcie 3-procentowego udziału nakładów na działalność badawczo-rozwojową w produkcie krajowym brutto krajów członkowskich Unii Europejskiej. Jednakże biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia zasadne jest zmiana formuły tego celu.

Jeśli wolą Komisji Europejskiej jest pozostanie przy wskaźniku dotyczącym nakładów na działalność badawczo-rozwojową, a nie efektów, co wydaje się bardziej zasadne, rozważyć należy propozycję wskaźnika obejmującego łącznie publiczne nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe, które lepiej prezentuje zaangażowanie publiczne w rozwój kapitału intelektualnego niezbędnego dla nowoczesnej gospodarki.

Alternatywą jest poszukiwanie wskaźników mierzących efekty działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej, np. wskaźnik udziału firm działających w sektorach zaawansowanych technologii w liczbie firm ogółem, czy udział w eksporcie tzw. średniej i wysokiej techniki.

Jakkolwiek w warunkach Polski spełnienie tego warunku będzie bardzo trudne, niemniej wzrost tych nakładów do poziomu 3% produktu krajowego brutto w dłuższej perspektywie czasowej jest nie tylko powinnością wobec Unii Europejskiej, ale przede wszystkim warunkiem utrzymania dynamiki rozwoju kraju i wzrostu poziomu życia obywateli.


Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych


Instrumentem ułatwiającym prowadzenie polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa dostosowanej do europejskich i światowych standardów jest Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych.

Głównym celem Krajowego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych jest zdynamizowanie zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz poprawa jakości życia polskiego społeczeństwa. Dzięki określonym
w Krajowym Programie Badań Naukowych i Prac Rozwojowych priorytetom, finansowaniu budżetowemu podlegać będą przede wszystkim te badania naukowe, które służą osiągnięciu powyższego celu.

Zacieśnienie współpracy pomiędzy sferą nauki i gospodarki wymaga poważnych nakładów budżetowych, co sprawia, że problematyka badań naukowych we współczesnym państwie nie może podlegać wyłącznie zasadom wolnego rynku ani pozostawać w rękach samych uczonych. Współuczestnikami procesu decyzyjnego muszą być zatem rząd jako twórca polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa, badacze i przedsiębiorcy. Precyzyjnie dobierana tematyka projektów badawczych, zwłaszcza o charakterze interdyscyplinarnym i wielodziedzinowym, przyczyni się do integracji rozproszonego środowiska naukowego w Polsce oraz osiągnięcia nowej jakości prowadzonych badań naukowych i prac rozwojowych, konkurencyjnej w skali europejskiej.

Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych został ustanowiony Komunikatem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Nr 22 z dnia 30 października 2008 roku.

Program ten został ustanowiony po zasięgnięciu opinii środowisk naukowych, gospodarczych, a także przedstawicieli administracji państwowej i samorządowej. Projekt Krajowego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych opracował Komitet Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej Rady Nauki, Interdyscyplinarny Zespół do spraw Strategicznych Programów Badań Naukowych i Prac Rozwojowych, eksperci oraz Departament Strategii i Rozwoju Nauki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Program posiada następującą strukturę:

  • Priorytetowe obszary badawcze ,

  • Strategicznych programów badań naukowych i prac rozwojowych.

Priorytetowe obszary badawcze obejmują cele długookresowe, realizują długookresową politykę państwa zmierzającą do nadania działaniom badawczym, gospodarczym i społecznym cech zrównoważonego i skorelowanego rozwoju. Ustanawia je Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego po zasięgnięciu opinii Komitet Polityki Naukowej i Naukowo-Technicznej Rady Nauki, uwzględniając obiektywne możliwości nauki polskiej, potrzeby gospodarki oraz wysokość finansowania. Do priorytetowych obszarów badawczych zostały zaliczone następujące obszary badawcze:

  • Społeczeństwo w warunkach bezpiecznego, przyspieszonego i zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego,

  • Zdrowie,

  • Energia i infrastruktura,

  • Nowoczesne technologie dla gospodarki,

  • Środowisko i rolnictwo.

Strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych mieszczą się w ramach wyodrębnionych priorytetowych obszarów badawczych. Mają one charakter interdyscyplinarny, chociaż są tematycznie zawężone. Cechują się średniookresowym czasem realizacji i podlegają modyfikacji wynikającej ze zmieniających się uwarunkowań, zadań oraz potrzeb gospodarki i społeczeństwa. Określane są przez Interdyscyplinarny Zespół do spraw Strategicznych Programów Badań Naukowych i Prac Rozwojowych.

W ramach tematów strategicznych programów badań i prac rozwojowych określane są zadania badawcze. Zadania badawcze ustala Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, które następnie
w drodze postępowania konkursowego wyłania wykonawców. Narodowe Centrum Badań
i Rozwoju realizuje obecnie (stan na dzień 7 kwietnia 2010 r.) dwa strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych:

    1. Zaawansowane technologie pozyskiwania energii (priorytetowy obszar badawczy – Energia i infrastruktura).

    2. Interdyscyplinarny system interaktywnej informacji naukowej i naukowo-technicznej (priorytetowy obszar badawczy - Społeczeństwo w warunkach bezpiecznego, przyspieszonego i zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego).

W przypadku pierwszego strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłosiło i wyłoniło wykonawców w ramach 4 konkursów na wykonanie zadań badawczych (obecnie prowadzone są negocjacje zapisów umów na realizację zadań):

    • Zadanie nr 1: „Opracowanie technologii dla wysokosprawnych „zero-emisyjnych” bloków węglowych zintegrowanych z wychwytem CO2 ze spalin”, planowana kwota 70 mln zł.

    • Zadanie nr 2: „Opracowanie technologii spalania tlenowego dla kotłów pyłowych i fluidalnych zintegrowanych wychwytem CO2”, planowana kwota 80 mln zł.

    • Zadanie nr 3: „Opracowanie technologii zgazowania węgla dla wysokoefektywnej produkcji paliw i energii elektrycznej”, planowana kwota 80 mln zł.

    • Zadanie nr 4: „Opracowanie zintegrowanych technologii wytwarzania paliw
      z biomasy, odpadów rolniczych i innych”
      , planowana kwota 70 mln zł.

W przypadku drugiego strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłosiło konkurs i wyłoniło wykonawcę zdania badawczego:

  • Utworzenie uniwersalnej, otwartej, repozytoryjnej platformy hostingowej i komunikacyjnej dla sieciowych zasobów wiedzy dla nauki, edukacji i otwartego społeczeństwa wiedzy”, planowana kwota 60 mln zł.

Koordynowania wymienionych wyżej działań spoczywa na Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Po wejściu w życie ustaw reformujących sektor nauki przyjętych przez Sejm RP w marcu 2010 roku opracowany zostanie nowy Krajowy Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych.


Mapa drogowa infrastruktury badawczej


Równolegle nad pracami odnoszącymi się do „Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki” opracowywana jest mapa drogowa infrastruktury badawczej. Mapa będzie miała charakter zbioru propozycji projektów budowy i funkcjonowania infrastruktury badawczej w różnych obszarach nauki, w perspektywie do 2025 r.

Propozycje te zostaną wybrane w drodze konkursu, do którego zaproszono jednostki naukowe. W odpowiedzi nadeszło 78 wniosków, dotyczących szerokiego wachlarza dziedzin naukowych. Po wstępnej ocenie wniosków, Zespół Interdyscyplinarny ds. Polskiej Mapy Drogowej Infrastruktury Badawczej, który jest ciałem doradczym Ministra, zarekomendował 45 wniosków do dalszego rozpatrywania. W tym etapie wnioski będą oceniane przez ekspertów krajowych i zagranicznych, aby zapewnić maksymalnie obiektywną ocenę, oraz wybrać propozycje dobrze wpisujące się w europejską scenę infrastruktury badawczej.

Mapa będzie stanowiła wyraz potrzeb i aspiracji polskich środowisk naukowych.
W tym sensie będzie ona pomocna przy formułowaniu kolejnych wersji strategii rozwoju nauki. Istotnym aspektem tworzenia mapy, jest założenie regularnego jej uaktualniania w dwuletnich cyklach. Ma to docelowo zapewnić nasycenie infrastrukturą badawcza wszystkich strategicznie ważnych obszarów nauki w kraju a także przyczynić się do zwiększania mobilności i poszerzania udziału naukowców we współpracy międzynarodowej.

Projekty umieszczone na mapie drogowej będą miały większe szanse w pozyskiwaniu finansowania z budżetu nauki oraz z funduszy strukturalnych na inwestycje oraz na funkcjonowanie. Ten drugi cel jest wart podkreślenia, bo w dotychczasowej praktyce sektora nauki środki na utrzymanie ośrodków badawczych często są niewystarczające, co może prowadzić do nieefektywnego ich użytkowania.

Projekty te będą także świadectwem wysokiej rangi badawczej jednostek naukowych, bezpośrednio zaangażowanych w ich tworzenie a po wybudowaniu działalność nowopowstałych ośrodków powinna przyczyniać się do promocji nauki w lokalnych społecznościach.

Rezultatem działań we wszystkich wskazanych obszarach będzie wzrost poziomu i efektywności nauki w Polsce, zwiększenie oddziaływania na innowacyjność gospodarki oraz wzrost znaczenia i konkurencyjności polskiej nauki na arenie międzynarodowej. Przyczynią się one do podniesienia poziomu cywilizacyjnego Polski oraz budowy społeczeństwa
i gospodarki opartej na wiedzy.

Tak określony cel jest spójny z priorytetami strategii „Europa 2020” oraz wpisuje się w założenia scenariusza doganiania i modernizacji zidentyfikowanego w ramach projektu „Narodowy Foresight Polska 2020”, a także priorytet Prezydencji Polski w Unii Europejskiej (pełne wykorzystanie potencjału intelektualnego w Europie).


3. Strategia szkolnictwa wyższego


Formułowanie polityki rządowej wymaga zbudowania misji, wizji oraz wyznaczenia celów długoterminowych.

W tym celu tworzone są dokumenty o charakterze strategicznym, długoterminowe analizy oparte na rzetelnej diagnozie oraz analizie istniejących trendów, projektujące działania rządu na kilka bądź kilkanaście lat. Istotą strategii jest wybór celów priorytetowych oraz wskazanie optymalnych (często wariantowych) sposobów ich realizacji Wytyczają one kierunek dla bieżących działań władzy publicznej, która często musi podejmować szereg inicjatyw ad hoc wywołanych zmieniającymi się warunkami zewnętrznymi.

Opracowanie dokumentu strategicznego jest procesem wieloaspektowym, którego przeprowadzenie stanowi duże wyzwanie pod względem logistycznym i merytorycznym. Wymaga zaangażowania przedstawicieli wszystkich zainteresowanych środowisk sektora publicznego, gospodarczego i pozarządowego, środowiska akademickich, a także specjalistów w zakresie szkolnictwa wyższego, rynku pracy, finansów i prawa, przeprowadzenia niezbędnych analiz i badań stanowiących podstawę dla opracowania dokumentu oraz ewaluacji ex ante projektu strategii.

W Polsce nie wypracowano dotąd strategii, całościowo zajmującej się problematyką szkolnictwa wyższego. Dotychczasowe zmiany były bardziej podyktowane zjawiskami związanymi z transformacją, nie zaś planowane i ukierunkowane na realizację wytyczonych celów.

Brak strategii rozwoju jest na dłuższą metę trudny do utrzymania, w istotny sposób hamując rozwój. Zostało to wyraźnie wskazane w raporcie OECD jako istotny mankament tego sektora, bowiem bez strategii trudno jest projektować przyszłość polskiego szkolnictwa wyższego.

Jak wynika z treści Raportu, brak dokumentu strategicznego jest szczególnie niekorzystny w sytuacji otwarcia alternatywnych źródeł finansowania przedsięwzięć rozwojowych w szkolnictwie wyższym, zwłaszcza ze środków europejskich. Specyfika tego sektora polega na tym, iż będąc jednym z najistotniejszych zadań publicznych jest ono zarówno czynnikiem rozwoju nauki (kontekst globalny) jak i gospodarki oraz społeczeństwa (kontekst międzynarodowy i regionalny) oraz rozwoju studentów i naukowców (kontekst indywidualny).

Opracowanie i przyjęcie strategii rozwoju szkolnictwa wyższego należy do zadań własnych Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Opracowanie strategii wymaga przede wszystkim wyznaczenia długoterminowych celów, przygotowania solidnej diagnozy stanu szkolnictwa wyższego, rzetelnej analizy globalnych trendów oraz strategicznych problemów szkół wyższych w Polsce. Tworzenie dokumentów strategicznych bez silnej merytorycznej podbudowy byłoby formą myślenia życzeniowego- jednym z wielu pustych dokumentów w opasłych tomach, zdobiących ministerialne półki.

Opracowanie solidnej strategii wymaga silnej podbudowy merytoryczno-koncepcyjnej oraz przeprowadzenia solidnych konsultacji z zaangażowanymi grupami

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego prowadzi od dwóch lat intensywne prace analityczno-przygotowawcze do opracowania strategii rozwoju szkolnictwa wyższego do roku 2020.

W związku z tym zamówiono szereg ekspertyz, których celem było przygotowanie założeń i propozycji rozwiązań prawnych oraz zbadanie mechanizmów, umożliwiających wprowadzenie nowych instrumentów i narzędzi reformujących szkolnictwo wyższe w sposób umożliwiający poprawę poziomu jego międzynarodowej konkurencyjności oraz włączenie się do europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego.

W tym celu wykorzystywane są środki Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Podejmowane działania miały również na celu wzrost poziomu jakości szkolnictwa wyższego przy zwiększeniu jego autonomii oraz dostosowanie kompetencji i  liczby absolwentów uczelni do potrzeb rynku pracy. W ramach tych prac przeprowadzane są analizy problemów występujących w polskim systemie szkolnictwa wyższego np. takich jak:

  • ocena zapotrzebowania rynku pracy na absolwentów kierunków technicznych, przyrodniczych i ścisłych,

  • analiza programów i standardów kształcenia pod kątem przygotowania absolwentów do oczekiwań pracodawców,

  • ocena systemu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów,

  • analiza zasobów kadrowych na uczelniach,

  • zasady wyłaniania Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących wyróżniających się w skali Europy jakością badań naukowych i dydaktyki.

Część z tych opracowań stała się podstawą do pogłębionych dyskusji z ekspertami szkolnictwa wyższego lub innymi interesariuszami (np. przedstawicielami przedsiębiorców). Inne ekspertyzy są w trakcie realizacji.

Dotychczas zakończone prace są publikowane na stronach internetowych MNiSW, dzięki czemu są ogólnie dostępne środowisku akademickiemu i opinii publicznej.

Przygotowany został projekt systemowy do IV Priorytetu Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, który uzyskał wsparcie środkami EFS i aktualnie jest realizowany. W ramach tego projektu ogłoszony został przetarg na „Wybór organizacyjnego i merytorycznego koordynatora procesu opracowania strategii rozwoju szkolnictwa wyższego do roku 2020, ze szczególnym uwzględnieniem okresu do 2015 roku”.

Zamówienie publiczne zorganizowane zostało w trybie dialogu konkurencyjnego, co pozwoliło już na etapie tworzenia zamówienia wykorzystać wiedzę ekspertów i interesariuszy.

Wśród pięciu złożonych ofert najkorzystniejszą przedstawiło konsorcjum Ernst&Young i Instytutu Badań nad Gospodarka Rynkową, które ostatecznie wygrało przetarg. Zlecenie zawierało wykonanie szeregu działań organizacyjnych, obejmujących m.in.:

    1. Zarządzanie procesem opracowania dwóch wariantów strategii (dokumentów cząstkowych wchodzących w skład zamówienia), w szczególności:

  1. wybór kluczowych interesariuszy strategii oraz zakresu i sposobów współpracy
    z nimi,

  2. prowadzenie konsultacji z interesariuszmi szkolnictwa wyższego,

  3. promocja projektu wśród interesariuszy, ze szczególnym uwzględnieniem środowisk akademickich.

    1. Zapewnienie jakości opracowania dwóch wariantów strategii, w tym:

      1. dobór wykonawców i ekspertów,

      2. metodologia badań i analiz,

      3. pozyskiwanie danych pierwotnych do badań i analiz oraz ich weryfikacja.

    2. Koordynację przygotowania i przedstawienie dokumentów końcowych.


Oczekiwane jest opracowanie:

1)Diagnozy stanu szkolnictwa wyższego w Polsce,;

2)Analizy trendów globalnych w szkolnictwie wyższym; 

3)Wyznaczenia celów strategicznych szkolnictwa Wyższego w Polsce;

    1. Identyfikacji i analizy strategicznych problemów szkolnictwa wyższego w Polsce;

    2. Dwa warianty strategii rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce powinny odnieść się do dwóch obszarów:

      1. wizja;

      2. misja i cele strategiczne stawiane przed polskim szkolnictwem wyższym;

      3. priorytety rozwojowe;

      4. operacjonalizacja strategii, w tym:

    • działania,

    • harmonogram realizacji (wdrożenia),

    • ramy prawne,

    • ramy finansowe,

    • zbiór wskaźników do pomiaru realizacji celów strategicznych i działań,

    • założenia systemu monitorowania i oceny osiągania celów strategii,

    • studium wykonalności dla wariantów strategii.

Ponieważ w grudniu 2009 r. ogłoszone zostały przez Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Konferencje Rektorów Zawodowych Szkół Polskich oraz Fundację Rektorów Polskich projekty: „Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego 2010-2020- projekt środowiskowy” i „Polskie szkolnictwo wyższe: stan, uwarunkowania i perspektywy” wykonawca w/w zamówienia publicznego MNiSW został zobowiązany do uwzględnienia dokumentów w końcowym opracowaniu swojej wersji projektu strategii dla szkolnictwa wyższego.


Aktualnie trwa procedura odbioru formalnego przedmiotu umowy zawartej z w/w Konsorcjum, w związku z tym Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie ma jeszcze uprawnień formalnych do wykorzystywania i prezentowania wyników powyższego zlecenia.


Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego zostanie opracowana w perspektywie czasowej do roku 2020, ze szczególnym uwzględnieniem okresu do 2015 roku.

Przy „okrągłym stole” odbędą się konsultacje ze środowiskiem akademickim oraz innymi interesariuszami dwóch wariantów strategii. Konsultacje te zdecydują o wersji przedłożonej Radzie Ministrów. Ostateczna postać strategii zostanie przyjęta przez Radę Ministrów zgodnie z obowiązującą procedurą.

 Do jej przygotowania wykorzystane zostaną wyniki badań, analiz oraz konsultacji i ocen uzyskane w wyniku niniejszego zamówienia. Będzie ona dokumentem o charakterze strategii sektorowej, przygotowywanym zgodnie z wymaganiami ustawy o zasadach polityki rozwoju (Dz. U. z 2006 r. Nr 227, poz. 1658, z późn. zm.). Wypracowany materiał będzie częścią Strategii Rozwoju Zasobów Ludzkich.

1 „Strategia rozwoju nauki do 2015” roku została opracowana w 2009 roku, jednakże na podstawie wprowadzonego dokumentu „Plan uporządkowania strategii rozwoju” została podporządkowana „Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki”. W jej miejsce opracowany zostanie dokument „Program rozwoju nauki”, który będzie instrumentem realizacji „Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki”.

2 Komunikat Komisji Europejskiej „Europe 2020 – A strategy for smart, sustainable and inclusive growth”, COM(2010)2020, 3 marca 2010 Bruksela.

nfa.pl

© 2007 NFA. Wszelkie prawa zastrzeżone.
0.048 | powered by jPORTAL 2