www.nfa.pl/

:: ZABŁYSNĄĆ NIM ZEGAR BIOLOGICZNY PRZYŚPIESZY
Artykuł dodany przez: nfa (2006-01-19 01:16:05)

Ewa Kostarczyk

ZABŁYSNĄĆ NIM ZEGAR BIOLOGICZNY PRZYŚPIESZY



Nawiązując do wypowiedzi dr Leszka Rychlewskiego (Nauka w Polsce, 2004) o najbardziej kreatywnym okresie czasu naukowca w przedziale między 20. a 30. rokiem życia pragnę podać nieco nieubłagalnych faktów z dziedziny psychologii klinicznej i neurofizjologii podtrzymujących tezę przedmówcy.

Fakty: Drobne luki pamięciowe zaczynają zauważać czterdziestolatkowie. Czasem zdarza się to nawet wcześniej... Z reguły, są to drobne wpadki wskazujące na znaczny stan roztargnienia: znowu nie wiem gdzie są te klucze?, po co tu przyszedłem, coś chciałem, ale co?
Pamięć jest bardzo niejednorodnym procesem opartym na interakcyjnym funkcjonowaniu wielu struktur mózgowych. Podczas gdy pamięć deklaratywna, czyli świadoma, która dotyczy faktów, wyobrażeń a także epizodów zdarzeń życiowych może pracować nienagannie, wyraźne deficyty dadzą się zauważyć w zakresie pamięci proceduralnej, obejmującej uczenie praktycznych umiejętności, wytwarzanie klasycznych odruchów oraz optymalizowanie reakcji drogą wcześniejszego doświadczenia. Zatem typ zastosowanych w badaniach pomiarów wyznacza stopień osłabienia pamięci długotrwałej.
W różnorodnych metodologicznie badaniach psychologicznych ustalono, że u 50-latków można już mówić o istotnym obniżeniu funkcji poznawczych w zakresie odtwarzania listy słów oraz opowiadań. Zgodnie z wynikami tych badań, większość testów psychologicznych które badają funkcje poznawcze posiada odrębne normy dla osób powyżej 60 roku życia.
Wyniki badań psychologicznych znalazły potwierdzenie w eksperymentalnych badaniach na zwierzętach. Stwierdzono w nich poważne dysfunkcje mieliny otaczającej wypustki nerwowe, co przekłada się na zwolnienie szybkości przewodzenia impulsu nerwowego. Wyniki eksperymentów na zwierzętach potwierdzają obserwowany spadek zmielinizowania struktur podkorowych w mózgu człowieka co może tłumaczyć spowolnienie umysłowe, spadek czujności oraz tendencje do zapominania.

Recepty: Bywają jednak 75-latki aktywni fizycznie, intelektualnie i towarzysko, którym sprawności umysłowej zazdrości niejeden 60-latek. Nie oznacza to jednak, że każda praca intelektualna gwarantuje taki sukces.

Badania naukowe wykazują, że rutynowa praca umysłowa nie jest warunkiem zabezpieczającym przed zmianami degeneracyjnymi układu nerwowego. Rutyna działa na umysł otępiająco. Organizując sobie nasze życie tak, aby było wygodne i pozbawione niespodzianek, pracujemy tym samym na naszą niesprawność umysłową.
Mózg potrzebuje niespodzianek. Nowa sytuacja powoduje wzrost aktywności neuronalnej w różnych obszarach mózgu oraz wydzielanie neurotrofin, które wspomagają wzrost wypustek neuronalnych oraz powstawanie nowych połączeń synaptycznych. Najprostszą droga uzyskania takiego efektu jest intensywne posługiwanie się wszystkimi zmysłami, angażowanie emocji, zmiana rodzaju pracy, zmiana pełnionych funkcji społecznych, a nawet zainteresowań.

Wnioski: 65-letni profesor może młodym imponować znajomością faktów, ale będzie kiepskim przewodnikiem po współcześnie rozwijanych technologiach oraz zdecydowanie niekompetentnym recenzentem prac na tych technologiach opartych.
Można jednak odmłodzić swoją sieć neuronalną jeśli podejmie zupełnie nową dla siebie działalność, która wymaga torowania nowych sposobów myślenia, szerokich kontaktów społecznych, intensywnego przyswajania nowych dziedzin wiedzy. Z pewnością, praca administracyjna na uczelni w charakterze dziekana czy rektora nie będzie wystarczającym stymulantem dla starzejących się neuronów. Coś innego? Proszę spojrzeć na naszych wspaniałych seniorów polityków! Zdecydowanie wygrywają z czasem!

dr n. przyr. Ewa Kostarczyk jest psychologiem klinicznym i neurofizjologiem.


adres tego artykułu: www.nfa.pl//articles.php?id=178