Warning: unlink(online_g/3.89.116.152) [function.unlink]: No such file or directory in /home/nfadddij/www/main.php on line 802
Niezależne Forum Akademickie

www.nfa.pl/

:: Pieniądze to nie wszystko, czyli o francuskiej nauce słów kilka
Artykuł dodany przez: cwojcik (2005-03-15 21:17:23)

Cezary Wójcik

Pieniądze to nie wszystko, czyli o francuskiej nauce słów kilka

Rok temu świat obiegła wieść o tym, że francuscy uczeni zbuntowali się przeciwko cięciom budżetowym i związanym z nimi redukcjom etatów serwowanym nauce i edukacji przez rząd prezydenta Chiraca. Dnia 7 stycznia 2004 ukazał się apel- list otwarty francuskich uczonych pod tytułem „Sauvons La Recherche” (ratujmy naukę). Pod listem podpisało się ponad 75 000 francuksich naukowców, którzy zdołali zmobilizować opinię publiczną do poparcia ich postulatów. 27 marca ubiegłego roku ponad połowa dyrektorów placówek badawczych postanowiła zrezygnować na znak protestu z zajmowanych przez siebie stanowisk. Ponieważ w tym samym czasie ugrupowanie Jacquesa Chiraca poniosło klęskę w wyborach samorządowych, postanowił on użyć sprawy finansowania nauki do doraźnych rozgrywek politycznych, nakazując ministrom nauki i edukacji przywrócienie zlikwidowanych etatów naukowo-dydaktycznych oraz powołanie ponad 1000 nowych. Z punktu widzenia przeciętnego obserwatora wydaje się więc, że naukowcy przekonali do swoich racji opinię publiczną przywracając nauce i edukacji priorytetową pozycję w budżecie państwa francuskiego. Niestety, jest to bardzo dalekie od prawdy jak dowodzi na łamach prestiżowego amerykańskiego tygodnika „Science” (nr5713 z 25 lutego br) prof. Jean-Michel Claverie z Uniwersytetu Śródziemnomorksiego w Marsylii.
Bliższa analiza planowanego budżetu nauki wykazuje, że 1/3 pieniędzy przeznaczona jest na badanai przemysłowe, a dalsza 1/3 przeznaczona jest dla mętnei sformułowanego programu Narodowych Agencji Badawczych. Fracja przeznacza w tegorocznym budżecie tylko 0.6% GNP na badania naukowe, pozostając w tyle za wyznaczonym przez Komisję Europejską progiem 1% GNP na badania i rozwój. Zwiększenie budżetu i przywrócenie etatów nie zostało powiązane z reformą niewydolnego stsremu, przypominającego rozwiązanai polskie. Naukowcy francuscy dalej cieszą się od początku swojej kariery przywilejami nieusuwalnych urzędników pańsstwowych. Sytuacja taka nie zmusza ich do współzawodnictwa i do produktywności naukowej, zaś ich pensje pozostają w tyle za kolegami z krajów stosujących wydolny system anglosaski. Profesor Claverie proponuje, ażeby zamiast tego socjalistycznego systemu zaoferować młodym ludziom pragnącym poświęcić się nauce etaty czasowe pozbawione bezpieczeństwa związanego z nieusuwalnością ze stanowiska, lecz za to związane z wyższymi zarobkami i możliwością skoncentrowania się na badaniach naukowych, poprzez zmniejszenie nadmiernego przeciążenia dydaktyką.
Prof. Claverie uważa, że ruch „Savons La Recherche” wymusi dalsze zmiany, które doprowadzą do unowocześnienia francuskiego systemu zarządzania nauką. Niestety, obawiam się, że tym razem projektu tych zmian nie poprze 75 000 naukowców, gdyż duża część z nich w nowych warunkach mogłaby stracić swoje dożywotnie posady. Pojawia się tutaj podobny jak w Polsce problem, związany z tym, że trudno jest oczekiwać by obecni pracownicy nauki altrustycznie poświęcili swoje własne wygodne życie dla dobra ogółu. Pojawia się przed nimi dylemat – czy zamienić dożywotnie posady ze słabymi uposażeniami na posady czasowe, zapewniające dużo wyższe dochody, lecz wymagające także dużo większego wysiłku i konkurencji? Dobitnym tego przykładem jest ostatnie wycofanie przez rektorów polskich uczelni poparcia dla ustawy o szkolnictwie wyższym, jak tylko pojawiło się w niej coś, co godzi w ich włąsne interesy, jak prawo ministra do usuwania rektorów. Usuwanie rektorów i dziekanów którzy nie spełniają pokładanych w nich oczekiwań jest czymś oczywistym w systemie anglosaskim, w którym uczelnia funkcjonuje jak firma, mająca dawać najwyższej jakości produkt pod postacią wyników naukowych i kształcenia studentów. Reforma systemu nauki i edukacji musi niestety zostać wdrożona przez polityków, którzy staną przed koniecznością podjęcia niepopularnych decyzji.
Cezary Wójcik



adres tego artykułu: www.nfa.pl//articles.php?id=71