Strona główna    Kontakt z Redakcją NFA    Logowanie  
Szukaj:

Menu główne
Aktualności:
Gorący temat
NFA w mediach
NFA w opiniach
Jak wspierać NFA
Informacje

Linki

Rekomenduj nas
Redakcja
Artykuły
Nowości
Europejska Karta     Naukowca
Patologie środowiska     akademickiego
Oszustwa naukowców
Mobbing w środowisku     akademickim
Etyka w nauce i edukacji
Debata nad Ustawą o     Szkolnictwie Wyższym
Perspektywy nauki i     szkolnictwa wyższego
Czarna Księga     Komunizmu w Nauce i     Edukacji

Wszystkie kategorie
Inne
Reforma Kudryckiej
Postulaty NFA
Reformy systemu nauki
WHISTLEBLOWING
NFA jako WATCHDOG
NFA jako Think tank
Granty European Research Council
Programy,projekty
Kij w mrowisko
Kariera naukowa
Finanse a nauka
Sprawy studentów
Jakość kształcenia
Społeczeństwo wiedzy
Tytułologia stosowana
Cytaty, humor
Listy
Varia
Czytelnia
Lustracja w nauce i edukacji
Bibliografia NFA - chronologicznie
Subskrypcja
Informacje o nowościach na twój e-mail!
Wpisz swój e-mail i naciśnij ENTER.

Najczęściej czytane
Stanowisko NIEZAL...
Tajne teczki UJ, ...
Mobbing uczelniany
Amerykańska konku...
O nauce instytucj...
Inna prawda o ucz...
Powracająca fala ...
Urodzaj na Akadem...
Darmowy program a...
Jasełka akademick...
Menu użytkownika
Nie masz jeszcze konta? Możesz sobie założyć!
Strefa NFA
Statystyki

użytkowników: 0
gości na stronie: 125


Polecamy

NFA na Facebook'u

Ranking Światowych Uczelni 2009







Artykuły > Europejska Karta Naukowca > Model kariery naukowej w świetle zaleceń Europejskiej Karty Naukowca

Józef Wieczorek

Model kariery naukowej w świetle zaleceń

Europejskiej Karty Naukowca


Obecnie realizowany w Polsce model kariery naukowej, zabezpieczony regulacjami prawnymi, jest głęboko zakorzeniony w systemie odziedziczonym po PRL. Niestety niedawno przyjęte ustawy o szkolnictwie wyższym1 i stopniach naukowych2 - ten model petryfikują. Co prawda w środowisku akademickim trwa debata nad modelem kariery naukowej3 , ale środowisko jest w tej materii bardzo podzielone i raczej nie ma wiele nadziei, aby bez udziału czynnika zewnętrznego środowisko autonomicznie się zreformowało w nawiązaniu do trendów światowych.

Realizacja zaleceń Europejskiej Karty Naukowca4 (EKN) winna skutkować przyjmowaniem w krajach europejskich modeli kompatybilnych, które by nie ograniczały pożądanej mobilności naukowców. Polski model kariery naukowej skrytykowany został w raporcie OECD5

Obowiązujący w Polsce ‘model tytularny’ ( skierowany na zdobywanie coraz to nowych stopni i tytułów w ramach realizacji zaleceń EKN winien być zastąpiony ‘modelem dorobkowym’ skierowanym na powiększanie uznanego dorobku na rzecz nauki jako takiej, a nie nauki krajowej.

Niestety nie ma u nas badań, które by pokazywały jakie są relacje miedzy posiadanymi tytułami a dorobkiem naukowym. Brak jest odpowiednich baz danych o ludziach nauki a dane scjentometryczne nie są powszechnie dostępne, ani powszechnie akceptowane, szczególnie jeśli nie uwzględniają szerszego kontekstu i osiągnięć naukowców o co postuluje EKN. Odnosi się jednak wrażenie, że nie ma pozytywnej korelacji miedzy tytułami a potencjałem naukowym, nie zawsze wykorzystywanym w obecnym systemie.

Niestety w naszym modelu nadal działają mechanizmy selekcji negatywnej i wielu potencjalnych naukowców do nauki nie trafia, lub z niej jest eliminowana. Sam system rekrutacji pracowników naukowych jest chory, zresztą nie tylko w Polsce.

Jak słusznie zauważono w Zielonej Księdze 6” W praktyce rekrutacja na stanowiska akademickie wciąż pozostaje w dużej mierze ograniczona do kandydatów wywodzących się z kadry krajowej lub nawet z kadry wewnęrznej poszczególnych uczelni”. Tym samym nawet gdyby tylko tą patologię ograniczyć poprzez wprowadzenie otwartego systemu rekrutacji potencjał selekcji negatywnej wyraźnie by się zmniejszył.

Nasz model w praktyce nie toleruje mobilności oraz zespołowości - czynników niezbędnych dla nawiązania do standardów nauki światowej. Zarówno mobilność, jak i zespołowość jest u nas podejrzana i nie rokuje dobrze dla kariery naukowej. Dla ‘zrobienia’ kolejnego stopnia naukowego lepiej pracować samemu niż w zespole.7 ‘Chów wsobny’ i ‘pojedynczość’ naukowa znacznie lepiej są widziane.

Kariera naukowa jest celem samym w sobie, a nie skutkiem pozytywnych działań na rzecz rozwoju nauki. Obecny system preferuje takie postawy jak, konformizm i oportunizm, bez których kariera może się nie rozwinąć, natomiast pozoranctwo naukowe jest akceptowalne.

W dużej mierze dyskusja w Polsce sprowadza się do dylematu ‘ Być, czy nie być habilitacji” co świadczy o złym postawieniu problemu. Oczywiście, aby model kariery był kompatybilny z najbardziej efektywnym systemem anglosaskim, na habilitację, szczególnie w obecnym sensie - miejsca nie ma i nie ma potrzeby aby było. Ale samo zniesienie habilitacji, bez kompleksowych zmian systemowych, nie jest uzasadnione. Nie należy utożsamiać zmiany modelu ze zniesieniem habilitacji, a jedynie traktować zniesienie habilitacji jako jednego z istotnych elementów zmian systemowych.

Przeciwnicy zniesienia habilitacji rekrutujący się głównie z nauk humanistycznych często argumentują - nie można znieść habilitacji dopóki nie wprowadzi się rzeczywistych konkursów na stanowiska, i dalej- w USA habilitacja nie jest potrzebna bo na jedno stanowisko jest kilkudziesięciu a nawet kilkuset kandydatów, a u nas z reguły - tylko jeden. Ci przeciwnicy z reguły nie dodają, ze sami te ‘konkursy’ organizują, i ten jeden kandydat to jest właśnie ten, na którego ten fikcyjny konkurs rozpisano, bo tak się u nas zasiedla wolne etaty akademickie - często dożywotnio.

Nie bez przyczyny przeciwnicy habilitacji nic nie robią aby konkursy, zgodnie zresztą z zaleceniami EKN, były rzeczywistymi konkursami, na które by się zgłaszało wielu kandydatów. Odpadłby im główny argument za utrzymaniem habilitacji! Habilitacja, w obecnej formie, jest jednym z głównych czynników patogennych.

Optymistyczne jest jednak, ze Parlament Europejski „zauważa konieczność ustalenia i wdrożenia jednolitego europejskiego modelu kariery badawczej, a także ustanowienia zintegrowanego systemu informacji o oferowanych miejscach pracy i umowach o staże w sektorze badań naukowych w Europie, uważa to za sprawę zasadniczą dla tworzenia jednolitego rynku pracy dla badaczy;”8 Winno to zobligować ustawodawców polskich do opracowania takiego modelu kariery, aby polscy naukowcy nie byli na marginesie europejskiego środowiska badawczego.

Jak daleko jesteśmy w tyle za krajami przodującymi w nauce niech świadczą zalecenia Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, która dba „by obywatel polski, aspirujący do kariery naukowca, przynajmniej na starcie tej kariery wykazał się umiejętnością napisania kompletnej rozprawy w języku ojczystym” 9 co jest na ogół zrozumiale na etapie matury, ale na etapie doktoratu winno się raczej sprawdzać umiejętność pisania prac naukowych w języku zrozumiałym dla naukowców innych krajów.

CK co prawda dopuszcza pisania rozprawy doktorskiej w języku obcym, ale wymaga tłumaczenia jej na język polski. O tym, że wypromowani w obecnym modelu kariery profesorowie nie radzą sobie z formowaniem dobrych naukowców może świadczyć opinia Prof. J.Tazbira „Mniej więcej na 10 przejrzanych doktoratów od 4 do 7 doktoratów nie spełnia podstawowych wymagań”10

Zatem obecny system kariery naukowej wymaga gruntownej i jak najszybszej modyfikacji, aby duży potencjał intelektualny Polaków nie był marnowany.


1U S T A W A z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym http://ks.sejm.gov.pl/proc4/ustawy/2720_u.htm

2Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki z dnia 14 marca 2003 r. (Dz. U. Nr 65, poz. 595) http://www.buwiwm.edu.pl/uzn/tisn.htm

3Kalisz Józef -2007. Jak polepszyć stan polskiej nauki i szkolnictwa wyższego http://www.kali.enter.net.pl/nauka.html
Narkiewicz Marek 2006- Niekorzystna wieloetapowość . Forum Akademickie nr.10.2006
Pawłowski Krzysztof -2004. Społeczeństwo wiedzy Szansa dla Polski. Wyd. Znak Schmidt-Szałowski Krzysztof -2004.Odnowa w szkolnictwie wyższym. Forum Akademickie,
Wieczorek Józef & Wójcik Cezary - 2004.Petryfikacja czy zmiana systemu
Wieczorek Józef & Wójcik Cezary – 2004.Nomadyzm niemobilnych. Forum.Akadmeickie
Wójcik Cezary -2004. Stepowiejąca ojczyzna Kopernika 20.02.2004 http://www.polskieradio.pl/nauka/archiwum/TematTygodnia/art.aspx?id=111&s=TematTygodnia Wójcik Cezary -2004. Eastern Europe: progress stifled by the old guard Nature, vol. 427
Wójcik Cezary & Wieczorek Józef- 2004. Prof. dr hab. Dożywotni. Polityka 30/2004 Ziejka Franciszek (red) 2006- Model awansu naukowego w Polsce. Zapis wystapień oraz części debaty, które odbyły się podczas konferencji w Krakowie w dniach 17–18 marca 2006 r. Praca zbiorowa. Kraków – Warszawa
Żylicz Maciej & Jajszczyk Andrzej 2005 - Polityka naukowa państwa – głos w dyskusji ( w: Między nauką a gospodarką – kontynuacja czy reforma - PFSL Niebieskie Księgi 18) 4ttp://ec.europa.eu/eracareers/pdf/kina21620b8c_pl.pdf
5.OECD Reviews of Tertiary Education Poland 2007 -Oliver Fulton, Paulo Santiago, Charles Edquist Elaine El-Khawas, Elsa Hackl http://213.253.134.43/oecd/pdfs/browseit/9107091E.PDF
6. Europejska Przestrzeń Badawcza: Nowe perspektywy http://ec.europa.eu/research/era/pdf/era_gp_final_pl.pdf
7 Uwagi o rozprawach doktorskich - . Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów, 30 maja 2005 r . http://www.pan.pl/ck/
8Projekt rezolucji parlamentu europejskiego w sprawie Europejskiej Przestrzeni Badawczej: Nowe perspektywy s.5 http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/pr/548/548321/548321pl.pdf9999
9 Uwagi o rozprawach doktorskich - Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów, 3 0 maja 2005 r .http://www.pan.pl/ck/
10 Biuletyny Komisji Sejmowych: Biuletyn nr:4104/IV.Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży /nr 229/ . 19-01-2005 http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf

=========================================

Tekst ( wersja wstępna) przygotowany w ramach realizacji zadania "Analiza zasadności wprowadzenia w Polsce zaleceń "Europejskiej Karty Naukowca" i "Kodeksu Postępowania przy Zatrudnianiu Naukowców" - Autor: Józef Wieczorek" dofinansowanego przez MNiSzW z zakresu działalności wspomagającej badania zgodnie z umową nr. 556/DWB/P/2007 r

nfa.pl

© 2007 NFA. Wszelkie prawa zastrzeżone.
0.12 | powered by jPORTAL 2