W „układzie” uczestniczy również pewna liczba naukowców o uznanym w świecie dorobku naukowym i dostrzegających wady obecnego systemu, ale nie mają oni wystarczającej siły przebicia do wprowadzenia koniecznych zmian. Pozostają narzekania w rozmowach prywatnych, szlachetne deklaracje i rozkładanie rąk.
Analiza tych zjawisk pozwala na sformułowanie wniosku, że najcięższą chorobą polskiej nauki jest nagminnie spotykane pozoranctwo naukowe. Obok licznej grupy rzetelnych naukowców istnieje również liczna grupa osób, których 'dorobek naukowy' jest tworzony sztucznie.
Nierzadko stosuje się sztuczne rozdymanie dorobku publikacyjnego, zwłaszcza występujące przed wszelkiego rodzaju awansami naukowymi: liczne, praktycznie nie recenzowane referaty na środowiskowych konferencjach krajowych, takież artykuły w wewnętrznych periodykach uczelnianych lub instytutowych (czasem nawet o anglojęzycznych tytułach), powtarzanie tych samych treści w różnych, czasem licznych publikacjach o zmienionych tytułach, "monografie" wydawane przez uczelniane oficyny wydawnicze o praktycznie zerowym zasięgu czytelnictwa i podobnej użyteczności, a jednocześnie brak publikacji z czasopism i konferencji międzynarodowych o uznanym prestiżu. Nieliczne periodyki i konferencje krajowe o znaczącej randze naukowej generalnie nie zmieniają tej sytuacji. Nierzadko płytkości dorobku publikacyjnego usiłuje się nadawać etykiety doniosłości. Ustawowe wymagania "znaczącego dorobku" okazują się w praktyce niezwykle rozciągliwe.
Opisane negatywne zjawiska są wynikiem braku dostępu do narzędzi informatycznych, umożliwiających uzyskanie obiektywnych miar dorobku naukowego. Nie są również ogólnie przyjęte zasady postępowania, które implikują stosowanie takich miar.
Podstawowym, wszechstronnym i ogólnie uznanym na świecie narzędziem informatycznym, służącym do planowania, realizacji i oceny badań naukowych jest platforma Web of Knowledge (WoK) firmy Thomson Scientific. Wykorzystuje ona znaną bazę cytowań Web of Science (WoS) i zapewnia łatwy dostęp do wyczerpujących informacji naukowych z całego świata, oddzielnie dla nauk społecznych i humanistycznych. W połączeniu z bazą Essential Science Indicators (ESI) stanowi niezastąpioną pomoc przy analizie i planowaniu rozwoju badań naukowych w kraju i na świecie. Umożliwia również szybkie tworzenie obiektywnych ocen i porównań wyników naukowych w odniesieniu do poszczególnych jednostek naukowych i indywidualnych naukowców.